انواع شیرهای صنعتی

انواع مختلف شیرها

شیرهای صنعتی عموما به سه دسته تقسیم می شوند :

1- شیرهای دستی که با نیروی انسان کار می کنند ( Manual Valves) .

2- شیرهای خود کار که با نیروی هوا ، مایعات و گازهای کنترل شونده کار می کنند ،

 (Control Valves) .

3- شیرهای خودکار که با نیروی برق کار می کنند (Electric motor operated Valves)

و همچنین (Solenoid Valves) .

شیر مجرابند سماوری   (plug valve)

                                  

• به این نوع شیر در زبان انگلیسی  cock valve و در زبان آمریکایی plug valveمی گویند

• این شیر برای کنترل مناسب نیست و باید در حالت کاملاً بسته و یا کاملاً باز باشد

• ساختمانی ساده شامل یک بدنه و یک پلاگ توپی که در آن سوراخی برای عبور سیال تعبیه شده و یک کلاهک آب بندی دارد

• پلاگ آن را به اشکال مختلف می سازند و معمولترین آن به صورت مخروط ناقص ساخته شده که با چرخیدن آن در بدنه، جریان سیال از سوراخ آن عبور می کند

• انواع گوناگونی دارد و سه راهه و چهار راهه آن برای انتخاب مسیر جریان وجود دارد

• در بعضی از شیرهای سماوری آب بندی پلاگ با بدنه بوسیله نوعی خمیر گرافیت انجام می گیرد. این خمیر از سر پلاگ تزریق شده و بوسیله پیچی که روی آن بسته می شود خمیر به داخل شیارهایی که روی پلاگ تعبیه شده نفوذ کرده، بصورت فیلمی از خمیرها بین بدنه و پلاگ قرار می گیرد. این عمل علاوه بر آب بندی کردن، باعث روان چرخیدن پلاگ شده و ازسائیدگی و پوسیدگی تدریجی پلاگ و بدنه جلوگیری می کند

شیر یک طرفه        Check valve

                            

• سیال فقط از یک طرف آن می تواند وارد شود و زمانی که در یک مسیر قرار دارد جریان سیال از طریق برعکس آن غیر ممکن است(در سایر شیرها محل ورود سیال به شیر مطرح نیست و می تواند از دو طرف آن باشد)

• اگر در محلی بخواهیم جریان در مسیر مخالف عادی خود عبور کند، بایستی این شیر را برعکس نمود

• شیرهای یک طرفه دو نوعند:

– شیر یک طرفه لولایی (Swing check valve)

– شیر یک طرفه فشاری(Lift check valve)

شیریک طرفه لولایی   Swing check valve

• درون آن یک یا دو دیسک قرار دارد

• دیسک بوسیله پین مخصوصی به بدنه لولا شده، آویزان می باشد. البته در نوع دو دیسک، این پین بین دو دیسک قرار دارد.

• جریان سیال در موقع ورود به شیر، دیسک را در جهت مسیر سیال بلند کرده، از اطراف آن عبور می کند و در موقع قطع جریان، دیسک به نشیمنگاه چسبیده و اجازه برگشت به سیال را نمی دهد  

شیر یک طرفه فشاری(Lift check valve)

   

• در این نوع شیر یک طرفه جریان سیال باعث بازشدن شیر شده و برگشت جریان باعث بسته شدن شیر می گردد.

• انواع شیرهای یک طرفه فشاری عبارتند از:

– شیر یک طرفه پیستونی

– شیر یک طرفه کروی

شیر یک طرفه پیستونی

                          

• از نظر شکل داخلی شبیه شیر فلکه ای می باشد. جهت جریان باعث حرکت پیستون به طرف بالا و عبور جریان شده که در جهت عکس آن، پیستون به طرف پایین آمده، مانع از برگشت سیال به طرف ورودی می شود.

• این نوع شیر به همراه شیر ساچمه ای و زاویه دار جهت جلوگیری از پدیده لرزش در اثر فشار در مسیر خطوط لوله استفاده می شود

شیر یک طرفه کره ای

                           

• انواع شیر یک طرفه کره ای عبارتند از:

– یک طرفه کره ای افقی

– یک طرفه کره ای عمودی

• در نوع عمودی مسیر جریان مستقیم است و این شیر بیشتر در جاهاییکه  قطع جریان به صورت فوری لازم باشد بکار می رود

• نحوه کار این نوع شیر به این صورت است که در مسیر سیال ورودی، یک کره داخل سیال معلق نگه داشته شده، سیال از اطراف  آن به طرف دیگر می رود. وقتی جریان سیال برعکس شود، کره مورد نظر در نشیمنگاه خود نشسته، مانع از عبور سیال به طرف ورودی می گردد

• یکی از مزایای این نوع شیر یک طرفه استفاده از آنها در سیالاتی است که ویسکوزیته آنها بسیار زیاد می باشد.

6) شیر پروانه ای   Butterfly valve

                                 

• یکی دیگر از انواع شیرهای دستی است

• دارای ساختمانی ساده و بهترین نوع  شیر برای جریانهای زیاد است.

• بند آور آن به صورت صفحه دایره ای شکل است که از بالا یه ساقه و دسته شیر متصل است و از پائین بوسیله یک پاشنه به بدنه وصل شده است. بطوریکه بند آور می تواند حول این پاشنه حرکت کرده و جریان سیال را قطع و یا از شیر عبور دهد

• موقعیکه بند آور موازی جریان قرار می گیرد حداکثر مقدار سیال از شیر عبور می کند

• بهره برداری از شیرهای پروانه ای بزرگ بوسیله نیروی برق و استفاده از چرخ دنده ها و یا هیدرولیک صورت می گیرد

• با توجه به اینکه بیشترین جریان در این نوع شیرها زمانی می افتد که بندآور حالت 90درجه نسبت به جریان ها داشته باشد لازم است که بدانیم در زوایای مختلفی که بند آور با جریان می سازد مقدار جریان عبوری از شیر چه مقدار خواهد بود. 

شیر ایمنی   Safety valve

                      

• جهت ایمن ساختن لوله ها ودستگاههای دارای فشار بکار می رود

• دارای انواع و اقسام گوناگونی بوده و می توان گفت که متنوع ترین نوع شیرها هستند

• این شیر قابل تنظیم بوده و با توجه به فشار جاری سیال داخل آن تنظیم می گردند. بدان معنی که هرگاه فشار جریان بیش از فشار تنظیمی برروی شیر یا فشار جریان کمتر از حداقل فشار تنطیمی بر روی شیر باشد، شیر به صورت اتوماتیک جریان را قطع می کند. به همین علت در مسیر عبور سیالی که تغییرات فشار ناگهانی در آن محتمل است از وجود این شیر استفاده می گردد

• این شیر را می توان طوری تنظیم کرد که به طور اتوماتیک در موقع لزوم باز شود

• نوع دیگری از شیرهای ایمنی نیز موجود است که به آنها Safety relief valve می گویند. این شیر برخلاف نمونه بالا با توجه به شرایط تنظیمی برروی آن و موقعیت سیال در وقت لازم باز می شود و جریان را تغییر می دهد و یا به عبارت ساده تر از فشار لوله می کاهد.

شیر کنترل  Control valve

               

• جهت کنترل جریان سیال در مسیر عبورآن قرار داده می شود

• این شیر به طور اتوماتیک و معمولاً با فشار هوا کار می کند(در موقع لزوم می توان آنرا با دست باز و بسته نمود و بدیهی است که در این حالت دیگر شیر کنترل نخواهد بود و فقط یک شیر معمولی است)

•این شیر با توجه به موقعیت محل و اینکه چه چیزی را بایستی کنترل کند بطور اتوماتیک باز و بسته می شود. معمولاً این شیر برای کنترل فشار، دبی و یا سطح مایع در یک ظرف مورد استفاده قرار می گیرد و نسبت به تغییرات آنها نیز باز و بسته می گردد.

• دو نمونه از شیرهای کنترل که با هوا کار می کنند عبارتند از:

– شیرهایی که با قطع جریان هوا بسته می شود.           Air to open

– شیرهایی که با قطع جریان هوا باز می شود.               Air to close 

شیر محدود کننده جریان  Choke valve

                                 

• از این نوع شیر جهت کنترل مقدار جریان استفاده می گردد

• شیرهای محدود کننده دو نوعند:

– شیرهای محدود کننده ثابت

– شیرهای محدود کننده قابل تنظیم

• محدود کننده های ثابت به این صورت هستند که در آن عامل محدود کننده با توجه به سایز محاسبه شده، داخل بدنه شیر قرار می گیرد و جریان از داخل آن عبور می کند

• محدود کننده های قابل تنظیم که خود دارای گونه های مختلفی هستند دارای عامل محدود کننده قابل تنظیم بر روی عددهای محاسبه شده هستند

• فرق این دو محدود کننده :

– اگر بخواهیم شماره عامل محدود کننده را در شیرهای محدود کننده کم یا زیاد کنیم بایستی در شیرهای محدود کننده ثابت حتما شیر را ببندیم و جریان را قطع کنیم که باعث وقفه در امر تولید خواهد شد ولی در محدود کننده قابل تنظیم بدون قطع جریان عامل محدود کننده را که به دسته وصل است روی عدد مورد نظر تنظیم می شود

• انواع مختلف این نوع شیرها موجود می باشد ولی معروفترین آنها ساخت شرکت Cameron می باشد